نقد «گنجینه اسناد بنیاد ایران‌شناسی»

برات دیوانی، ابزار اصلی پرداخت‌های دولتی در دوران پیشامدرن (پیش از مشروطیت) ایران بود. این سند دیوانی انواع مختلفی داشت و مستوفیان به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ آن، هر برات را به‌منظور پرداختی مشخص صادر می‌کردند. عصر قاجار از نظر تنوع برات‌های دیوانی بسیار حائز اهمیت است، چرا که دست‌کم 50 نوع برات مختلف در منابع این دوره شناسایی شده است. در دو پروندۀ موجود در آرشیو ملی ایران، 22 برات با عنوان نان وجود دارد که در نوع خود منحصر‌به‌فرد هستند، چرا که تاکنون در منابع تاریخی هیچ اشاره‌ای به وجود این نوع برات دیوانی نشده است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد در خلال سندشناسی و تحلیلِ محتوای این براتِ منحصربه‌فرد، به این پرسش پاسخ دهیم که در , ...ادامه مطلب

سال گذشته پس از چاپ کتاب «گنجینۀ اسناد بنیاد ایران‌شناسی» برخی ایرادات آن را برای خودم یادداشت کردم. به بهانۀ چاپ مقاله «نقد و بررسی گنجینۀ اسناد بنیاد ایرانشناسی» نوشتۀ دوست عزیز و دانشمند دکتر علی ططری در مجلۀ نقد کتاب میراث، به نظرم رسید نکاتی که یادداشت کرده بودم رو به عنوان مکمل مقالۀ دکتر ططری به اشتراک بزارم. از آنجایی که مقالۀ دکتر ططری بیشتر جنبه معرفی کتاب مذکور را دارد، نکات انتقادی بنده نیز می‌تواند کامل کنندۀ آن باشد. *نقدی بر کتاب «گنجینه اسناد بنیاد ایرانشناسی»، مجری طرح: حمید افشار؛ بازخوانی اسناد: سیدمحمدصادق ابراهیمیان؛ تهران: انتشارات بنیاد ایرانشناسی، 1394* اهمیت کتاب: بازخوانی 99 سند تاریخی که حاوی اطلاعات آشکار و نهان مربوط به تاریخ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و مواد خامی که میتوانند دستمایۀ پژوهشهای نسب­شناسی و رجال­شناسی، جغرافیایی تاریخی، مسائل فقهی و حقوقی، سندشناسی، قباله­نویسی و غیره شوند. همچنین آقای ابراهیمیان یکی از اساتید سندخوانی هستند که تسلط بالایی بر خواندن خطوطی چون سیاق، تعلیق و شکسته نستعلیق دارند که از این حیث این کتاب می‌تواند جنبۀ آموزشی داشته باشد. برخی ایرادات کتاب از نظر نگارنده: تقسیم‌بندی اسناد در کتاب مبنای علمی ندارد. تقسیم اسناد به سه دستۀ اسناد تاریخی، اسناد ملکی و اسناد متفرقه نشان از ناآشنایی نویسندۀ مقدمۀ کتاب (مجری طرح) با دانش سن, ...ادامه مطلب

چکیده       برات­های دیوانی یکی از مهمترین اسناد مالی به ­جای مانده از دورۀ قاجاریه هستند و می ­توانند به عنوان یکی از منابع مهم در نگارش تاریخ اقتصادی این دوره مورد استفاده قرار گیرند. در دوره­ های مختلف تاریخی اغلب پرداخت­ های نقدی و جنسی دولت به , ...ادامه مطلب